سال هااست که نقش اساسی تغذیه با شیر مادر در رشد وسلامت کودکان وهمچنین سلامت مادران شناخته شده است . وبه تنهائی درشش ماه اول تولد برای شیرخوار کافی است ودر شش ماه دوم تولدانرژی لازم پنجاه درصد از شیر مادر وپنجاه درصد از تغذیه تکمیلی تامین میشود . آموزش به مادران هنر است که به مادران گفته شود همه مادران قادر به شیر دادن هستند وباید این باور به مادران تفهیم گردداز طرف دیگر حمایت جامعه از زنان وحمایت خانواده از مادران اهمیت ویژه دارد .نکته مهم دیگر آموزش کارکنان بیمارستان ها ومراکز درمانی است که بتوانند پاسخ گوی مادران به گونه صحیح باشند چون اگر نا آگاهانه به سوال مادری پاسخ داده شود بد آموزی مصیبت وار خواهد بود در دو تا سه هفته اول تولد مهمترین زمان سوال برانگیز مادران خواهد بودمقام مادر شیر ده در آیه 14 سوره لقمان ذکر شده : بعد از شکر گذاری خالق شکر گذاری مادر توصیه شده است .
درسوره بقره آیه 133 مدت شیر دادن را دو سال تمام ذکر شده است .
اکنون بعد از 1400 سال سازمان بهداشت جهانی مدت دو سال شیر مادر را تاکید نموده است .
فیزیولوژی
در زمان بارداری پستان ها جهت ترشح شیر آماده میشوند وکلسترمColostrum بزودی در تریمستر دوم به علت لاکتوژن جفت ترشح میگردد وبعد از زایمان آزاد شدن پرولاکتین محرک ایجاد شیر خواهد بود وتغذیه با شیر مادر مهمترین عامل محرک ادامه ایجاد پرولاکتین است تحریک انتها ی اعصاب در ناحیه آرئول ونوک پستان نتیتجا باعث آزاد شدن اکسی توسین از غده هیپوفیز وتحریک سلول های میواپی تلیا ل پستان و letdown reflexکه رفلکس نوروآندکرین است میگردد .عوامل محیطی شامل درد ، استرس ، جدائی شیرخوار وبیماری های مادر از عواملی است که در کاهش شیر تاثیر دارد .
فوائد تغذیه با شیر مادر
کاهش عفونت ها ی گوارشی بخصوص اسهال واستفراغ ، عفونت های تنفسی ،کاهش عفونت های ویروسی وباکتریال وقارچی به علت عوامل اختصاصی وغیر اختصاصی شیر مادر رشد وتکامل مطلوب شیر خوار پاسخ به ایمونیزاسیون وحمایت هفت استراتژی سازمان بهداشت جهانی دررشد وسلامت کودک شامل ایمن سازی ،پیشگیری از اسهال ،پیشگیری از عفونت های حاد تنفسی ، تنظیم خانواده ،تغذیه با شیر مادر ،تغذیه تکمیلی وپی گیری رشد که همگی در زیر چتر تغذیه با شیر مادرمیباشد . کاهش عفونت های مزمن دیابت 1 و2 وسلیاک ،بیماری های التهابی روده ، کانسر ،بیماری های آلرژی ، آستم ، رشد وتکامل مغزی ، افزایش هوش ، سلامت جسمی وروحی مادروکاهش کانسر رحم وپستان وصد ها مزایای دیگر .
در جریان بیماری های زیر بهتر است مادر شیر ندهد
عفونت HIV در مما لک توسعه یافته به علت اینکه ریسک انتقال عفونت از راه شیر مادر است تغذیه باشیر مادر کنتر اندیکه است در ممالک در حال توسعه مرگ ومیر به علت عفونت های مختلف زیاد است باید مورد تعمق قرار گیرد . ا لبته بهتر است شیر مادر داده نشود.
عفونت ویروسی سیتو مگال CMV
از راه شیر منتقل میگردد اما در نوزادان ترم به علت عبور آنتی بادی از مادر تغذیه با شیر مادر مانعی ندارد لیکن در نوزادان نارس که سیستم ایمنی ضعیف است نباید شیر مادر داده شود.
HTLV,1 Human T-Cell Lymphotropic Virus Type,I
رتروویروس که نئوپلاسم بدخیم و اختلالات نورولوژیک در بالغین میشود واز راه شیر مادر منتقل میگردد و نباید شیر مادر داده شود
HTLV,II Human T-Cell Lymphotropic Virus Type II
رتروویروس است که از راه شیر منتقل میگردد و شیر مادر نباید داده شود
ویروس هرپس سیمپلکس تیپ 1HSV,I
در شیر مادر وجود دارد نواحی تبخال باید پوشانده شود وبا رعایت بهداشت کامل شیر مادر اشکالی ندارد ابته اگر ضایعات تبخال روی نوک پستان وسینه نباشد
شیر خواران مبتلا به گالاکتوزمی : نمیتوانند شیر مادر بدهند چون نمی توانند گالاکتوز را متابولیزه نمایند شیر بدون لاکتوز توصیه میگردد
دارو ها
آمفتامین ، کوکائین ، هروئین ، ماری ژوآ نا و فن سیکلیدین Phencyclidineمعمولا شیر مادر نباید داده شود.
داروهای سایتو توکسیک مانند سیکلوفسفامید ،سیکلوسپورین ومتوترکسات و دوکسوروبیسین شیرمادر نباید داده شود .
در بیماری های زیر دادن شیر مادر اشکالی ندارد:
هپاتیت B ــ گرچه در شیر مادر وجود دارد اگر در مادران مبتلا بلافاصله بعد از زایمان واکسن هپاتیت B وایمونوگلبولین هپاتیت بHBIG تزریق گردد بعد از آن ریسک عفونت کاهش می یابد وتغذیه با شیر مادر اشکالی ندارد
هپاتیت C ــ انتقال از شیر مادر گزارش نشده است در آنها که شیر مادر یا شیر خشک داده شده ریسک عفونت تفاوتی نداشته است . انتقال عفونت از راه ترا نسفوزیون واز زخم نوک پستان می باشد
سرخجه ـــ در مادران مبتلا به سرخجه یا متعاقب واکسیناسیون سرخجه شیر مادر اشکالی ندارد زمانی که مادر مبتلا شده ویروس به بدن شیرخوار رسیده است و شیر مادر اشکالی ندارد
واکسن آبله مرغان ـــ انتقال از راه شیر مادر گزارش نشده ودادن شیر مادر اشکالی ندارد
در کودک مبتلا به فنیل کتنوری شیر مادر اشکالی ندارد واقدامات مخصوص باید انجام گیرد
سیگار و ا لکل ـــ گرچه مصرف سیگار وا لکل برای خود مادر صلاح نیست ولی برای شیرخوار به طور مطلق کنتر اندیکاسیون شیر مادر ندارد
آموزش های قبل از زا یمان
تشویق مادران در حین بار داری به شیردادن بعد از تولد نوزاد و آمادگی پستان ها ووماساژ قبل از زایمان در اواخر حاملگی ـ آموزش مادران بلافاصله بعد از زا یمان وتوصیه برای مدت 15-20 دقیقه هر دفعه شیردادن و پی گیری 1-2 روز بعد از ترخیص مادران جهت ادامه آموزش از نکات مهم به شمار میرود .
آموزش روش های شیر دادن و استفاده نکردن آب وصابون و لوسیون به نوک پستان ها – گذاشتن چند قطره شیر مادر در ناحیه نوک پستان 3-4 مرتبه در روز احتقان پستان Engorgement معمولا 2-5 روز بعد از زایمان با تورم پستان ها وتب مختصر ایجاد میشود . در صورتی که مکررا شیر به شیرخوار داده شود بهترین درمان وپیشگیری است وهر 2-3 ساعت باید تخلیه کامل انجام گیرد گرم نگه داشتن وماساژ در تخلیه شیر مؤثر است واگر احتقان زیاد باشد تخلیه با دست یا پمپ انجام گردد . بکار بردن کیسه یخ روی پستان ها 5-10 دقیقه بعد از تغذیه در کاهش ادم مؤثر است ودر ظرف 24 ساعت معمولا احتقان برطرف میشود.
برفک درسینه مادر
بیشتر در اثر مصرف آنتی بیوتیک در مادر یا از دهان نوزاد مبتلا به برفک است که با داروهای ضد قارچی موضعی مثل نیستاتین ودر نوزادان چکاندن 15 قطره هر 6 ساعت داخل دهان برطرف میشود .
منبع :
http://www.professorsoltanzadeh.com
تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.