علائم COPD معمولاً تا پیش از جدی نشدن آسیب ریه بروز نمی کند و عموماً با گذشت زمان بدتر می شود. علائم اصلی در برونشیت مزمن سرفه است که حداقل به مدت سه ماه در سال و طی دو سال متمادی باقی می ماند. سایر علائم و نشانه های COPD عبارتست از:

•    کوتاهی نفس ها به ویژه در طی فعالیت فیزیکی
•    خس خس سینه
•    تنگی قفسه سینه
•    احساس نیاز به صاف کردن گلو در ابتدای صبح بخاطر افزایش موکوس در ریه
•    کبودی لب ها و یا زیر ناخن انگشتان (سیانوز)
•    عفونت های مکرر ریوی
•    فقدان انرژی
•    کاهش وزن ناخواسته (در مراحل نهایی)

همچنین مبتلایان به COPD به احتمال بیشتری دوره هایی بنام وخامت بیماری را تجربه می کنند که طی آن علائم آنها بدتر شده و برای چند روز و یا بیشتر پایدار می ماند.

•    مواجهه با دود سیگار. مهمترین عامل خطر COPD استعمال طولانی مدت سیگار است. با افزایش تعداد سال های استعمال و پاکت های سیگار مصرفی، خطر ابتلاء به COPD افزایش می یابد. استعمال کنندگان پیپ، سیگار، ماری جوانا و افرادی که مواجهه زیادی با دود سیگار دارند نیز در معرض خطر هستند.

•    مبتلایان به آسم که سیگار می کشند. ترکیب آسم که یک بیماری مزمن راه های هوایی است و سیگار خطر COPD را به میزان بیشتری افزایش می دهد.

•    مواجهات شغلی با گرد و غبار و مواد شیمیایی. مواجهه طولانی مدت با بخارات شیمیایی، گاز و گرد و غبار موجود در محل کار می تواند ریه را اذیت کرده و یا موجب التهاب آن شود.
•    سن. COPD به آهستگی و در طول چند سال ایجاد می شود، لذا سن بیشتر افراد در زمان شروع علائم 40-35 سال به بالا است.

•    ژنتیک. یک اختلال ژنتیکی غیرشایع با عنوان کمبود آلفا-1-تریپسین عامل برخی از انواع COPD شناخته شده است. سایر فاکتورهای ژنتیکی می توانند افراد سیگاری را نسبت به ابتلا به بیماری مستعدتر کنند.
 

عوارض COPD عبارتند از:
•    عفونت های تنفسی. مبتلایان به COPD نسبت به سرماخوردگی، آنفولانزا و پنومونی مستعدتر هستند. هر گونه عفونت تنفسی می تواند تنفس را مشکل تر کرده و آسیب های بیشتری را به بافت ریه وارد نماید. واکسیناسیون سالیانه آنفولانزا و واکسیناسیون منظم در برابر پنومونی ناشی از باکتری پنوموکوک می تواند به پیشگیری از برخی عفونت ها کمک نماید.

•    افزایش فشارخون. COPD می تواند سبب افزایش فشارخون در عروقی گردد که خون را به سمت ریه می برند (پرفشاری خون ریوی).

•    مشکلات قلبی. COPD به دلایلی که به طور کامل نیز شناخته نشده اند، خطر بیماری های قلبی از جمله حمله قلبی را افزایش می دهد.

•    سرطان ریه. سیگاری هایی که برونشیت مزمن دارند نسبت به آنهایی که برونشیت مزمن ندارند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلاء به سرطان ریه هستند.

•    افسردگی. سختی در تنفس می تواند شما را از انجام فعالیت هایی که دوست دارید، بازدارد. دست و پنجه نرم کردن با بیماری های سخت می تواند در ابتلاء به افسردگی مؤثر باشد. در صورتی که احساس ناراحتی دارید، نیازمند کمک هستید و یا فکر می کنید ممکن است دچار افسردگی شوید با پزشک خود مشورت نمایید.
 

اگر پزشک مراقبت های اولیه سلامت به COPD مشکوک شد، به احتمال زیاد شما را به متخصص ریه ارجاع می دهد، یعنی پزشکی که در اختلالات ریوی متخصص است.
 

آنچه می توانید انجام دهید

پیش از جلسه ملاقات، لیستی از پاسخ به این سؤالات را تهیه نمایید:
•    چه علائمی را تجربه کرده اید؟ علائم از چه زمانی آغاز شد؟
•    چه عواملی سبب بهبود یا تشدید بیماری شما می شود؟
•    آیا در خانواده شما شخصی مبتلا به COPD شده است؟
•    آیا تا کنون درمانی برای COPD انجام داده اید؟ اگر پاسخ شما بله است، آن درمان چه بوده و آیا مؤثر بوده است؟
•    آیا تاکنون داروی بتابلوکر برای پرفشاری خون یا مشکلات قلبی مصرف نموده اید؟
•    آیا برای بیماری دیگری تحت درمان هستید؟
•    چه داروها و مکمل هایی را به طور منظم مصرف می کنید؟

شاید لازم باشد دوست یا یکی از اعضای خانواده شما را در این جلسه همراهی کند. در زمان یادگیری مسئله پزشکی پیچیده ای مثل COPD، وجود دو جفت گوش بهتر از یک جفت است. اگر لازم شد در زمان صحبت، نکته برداری کنید.
 

آنچه می توانید از پزشک انتظار داشته باشید

ممکن است پزشک برخی از این سؤالات را از شما بپرسد:
•    از چه زمانی سرفه داشتید؟
•    آیا براحتی دچار کوتاهی نفس می شوید؟
•    آیا در زمان تنفس دچار خس خس می شوید؟
•    آیا تا کنون سیگار کشیده اید؟
•    آیا دوست دارید به شما کمک شود تا سیگار را ترک کنید؟
 

روش های تشخیصی:

عدم تشخیص صحیح COPD امری شایع است. معمولاً به افرادی که قبلاً سیگاری بوده اند گفته می شود که COPD دارند اما در واقع مبتلا به بیماری ریوی دیگری هستند که کمتر شایع است. بر عکس، بسیاری از افراد که واقعاً COPD دارند به درستی تشخیص داده نمی شوند، تا زمانی که بیماری پیشرفت کرده و مداخلات کمتر مؤثر واقع می شوند.

اگر علائم COPD دارید و پیش از این با محرک های ریوی مواجهه داشته اید (به ویژه دود سیگار) ممکن است پزشک انجام این آزمایشات را توصیه نماید:

•    تست عملکردی ریه. اسپیرومتری رایج ترین تست عملکردی ریه است. در حین این تست، احتمالاً از شما خواسته می شود در یک لوله بزرگ متصل به اسپیرومتر بدمید. این دستگاه میزان هوایی را که ریه قادر است نگه دارد و نیز سرعتی که شما می توانید هوا را از ریه خارج کنید، اندازه گیری می کند. اسپیرومتری می تواند COPD را حتی پیش از بروز علائم بیماری تشخیص دهد. همچنین این تست می تواند برای پیگیری پیشرفت بیماری و پایش چگونگی اثر درمان بکار رود.

•    عکس قفسه سینه با اشعه ایکس. عکس قفسه سینه می تواند آمفیزم را که یکی از علل عمده COPD است نشان دهد. همچنین اشعه ایکس می تواند سایر مشکلات ریوی یا نارسایی قلبی را رد کند.

•    CT-scan. انجام CT-scan از ریه می تواند به تشخیص آمفیزم و تعیین اینکه آیا جراحی برای درمان COPD در شما مفید است یا خیر، کمک کند. همچنین CT-scan می تواند برای غربالگری سرطان ریه بکار رود که در مبتلایان به COPD شایع تر از افرادی است که سیگار می کشند اما COPD ندارند.

•    آنالیز گازهای خون شریانی. این تست میزان اکسیژنی که ریه به داخل خون وارد کرده و کربن دی اکسیدی که بر میدارد، را اندازه گیری می کند.

روش های درمانی:

تشخیص COPD به معنای پایان زندگی نیست. برای تمام مراحل بیماری درمان های مؤثر در دسترس است که می تواند علائم را کنترل نماید، خطر عوارض بیشتر و بدتر شدن بیماری را کاهش دهد و توانایی داشتن زندگی فعال را افزایش دهد.
 

ترک سیگار

مؤثرترین گام در تمام انواع درمان COPD ترک تمام انواع دخانیات است. این تنها راه برای پیشگیری از وخیم شدن COPD است که نهایتاً می تواند توانایی تنفس را کاهش دهد. البته ترک سیگار راحت نیست. در صورتی که قبلاً برای ترک سیگار تلاش نموده اید و موفق نشدید، این عمل برای شما مأیوس کننده به نظر می رسد. درباره محصولات جایگزین نیکوتین و داروهایی که می تواند کمک کننده باشد و نیز چگونگی کنترل دوره های عود با پزشک خود صحبت نمایید. در صورت امکان، پرهیز از مواجهه غیر مستقیم با دود سیگار نیز پیشنهاد مناسبی است.


درمان های ریه

پزشکان معمولاً این درمان های اضافی را برای مبتلایان به COPD متوسط تا شدید تجویز می کنند.
•    اکسیژن درمانی. اگر اکسیژن کافی در خون شما وجود نداشته باشد، ممکن است نیازمند مکمل یاری با اکسیژن شوید. چندین ابزار برای رساندن اکسیژن به ریه ها وجود دارد، از جمله: یونیت های سبک و قابل حمل که می توانید در زمان انجام کار یا رفتن در شهر استفاده نمایید. برخی مبتلایان به COPD تنها در زمان فعالیت یا در زمان خواب از اکسیژن استفاده می کنند. سایر افراد در تمام مواقع از اکسیژن استفاده می کنند. اکسیژن درمانی می تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشیده و تنها درمانی است که برای افزایش طول عمر در COPD تأیید شده است. درباره نیازها و گزینه های درمانی با پزشک خود صحبت کنید.

•    برنامه بازتوانی ریوی. این برنامه معمولاً شامل ترکیبی از آموزش، برنامه های ورزشی، توصیه های تغذیه ای و مشاوره است. شما با تعدادی از متخصصین که برنامه های بازتوانی را به شما آموزش می دهند تا نیازهای شما رفع شود، کار خواهید کرد. بازتوانی ریوی می تواند دوره بستری در بیمارستان را کوتاه و توانایی انجام فعالیت های روزانه را افزایش دهد و کیفیت زندگی را بهبود بخشد. درباره ارجاع به این برنامه های با پزشکتان مشورت نمایید.

جراحی

جراحی یک گزینه درمانی برای افرادی است که مبتلا به برخی انواع شدید آمفیزم هستند و  دارو درمانی به تنهایی کمک چندانی به آنها نمی کند:

•    جراحی کاهش حجم ریه. در این نوع جراحی، جراح لبه های کوچک بافت آسیب دیده ریه را برمی دارد. این امر فضای بیشتری را در حفره سینه ایجاد می کند و لذا عملکرد بافت باقی مانده ریه و دیافراگم کاراتر می شود. این جراحی در برخی افراد می تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشیده و بقاء را افزایش می دهد.

•    پیوند ریه. پیوند ریه می تواند یک گزینه درمانی برای افرادی باشد که دارای معیارهای خاصی هستند. پیوند می تواند توانایی تنفس و زندگی فعال را افزایش داده اما یک جراحی بزرگ است که خطرات چشمگیری از جمله پس زدن پیوند را در بر دارد و شما تا پایان عمر مجبور به مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی هستید.

پزشکان چندین نوع از دارو را برای درمان علائم و عوارض COPD تجویز می کنند. شما ممکن است برخی از داروها را به صورت پایه ای و منظم و سایر داروها را تنها در صورت نیاز دریافت نمایید:

•    برونکودیلاتور. این داروها (که عموماً به صورت استنشاقی هستند) عضلات اطراف راه های هوایی را شل می کنند. این امر به تسکین سرفه و بهبود کوتاهی نفس کمک کرده و تنفس را تسهیل می کند. بسته به شدت بیماری، ممکن است پیش از فعالیت به برونکودیلاتورهای کوتاه اثر و به برونکودیلاتورهای طولانی اثر در طول روز و یا به هر دو نیاز داشته باشید.

برونکودیلاتورهای کوتاه اثر شامل آلبوترول (ProAir HFA, Ventolin HFA, others)، لوالبوترول (Xopenex) و ایپاتروپیوم (Atrovent) است. برونکودیلاتورهای طولانی اثر عبارتند از تیوتروپیوم (Spiriva)، سالمِترول (Serevent)، فورموترول (Foradil, Perforomist)، آرفرموترول (Brovana)، اینداکاترول (Arcapta) و آکلیدینیوم (Tudorza).

•    استروئیدهای استنشاقی. داروهای کورتیکواستروئیدی استنشاقی می توانند التهاب راه های هوایی را کاهش داده و به پیشگیری از وخیم شدن بیماری کمک کنند. عوارض جانبی این داروها شامل کبودی، عفونت های دهانی و خشن شدن صدا است. این داروها برای افرادی که دوره های عود مکرر COPD دارند، مفید است. فلوتیکازون (Flovent) و بودزونید (Pulmicort) مثال هایی از استروئیدهای استنشاقی هستند.

•    داروهای ترکیبی استنشاقی. برخی داروها ترکیبی از برونکودیلاتورها و استروئیدهای استنشاقی هستند. سالمترول، فلوتیکازون، فورموترول و بودزونید مثال هایی از داروهای استنشاقی ترکیبی هستند.

•    استروئیدهای خوراکی. برای افرادی که عودهای حاد متوسط تا شدید دارند، استروئیدهای خوراکی از تشدید بیشتر COPD جلوگیری می کنند. با این حال، این داروها می توانند عوارض جانبی جدی مثل افزایش وزن، دیابت، پوکی استخوان، کاتاراکت و افزایش خطر عفونت را به دنبال داشته باشند.

•    مهار کننده های فسفودی استراز-4. یک نوع از داروی تأیید شده برای مبتلایان به COPD شدید، روفلومیلاست (Daliresp) است که مهار کننده های فسفودی استراز-4 می باشد. این دارو التهاب راه های هوایی را کاهش داده و این مسیر ها را گشاد می کند. عوارض جانبی شایع شامل اسهال و کاهش وزن است.

•    تئوفیلین. این داروی بسیار ارزان به بهبود تنفس و پیشگیری از عود بیماری کمک می کند. برخی عوارض جانبی آن عبارتست از تهوع، تند شدن ضربان قلب و لرزش.

•    آنتی بیوتیک. عفونت های تنفسی مثل برونشیت حاد، پنومونی و آنفولانزا می توانند علائم COPD را تشدید کنند. آنتی بیوتیک ها به رفع عود حاد بیماری کمک می کنند. آنتی بیوتیک آزیترومایسین از عود بیماری پیشگیری می کند، اما اینکه ناشی از اثر جانبی آنتی بیوتیک است یا ویژگی ضد التهابی آن، مشخص نیست.


مدیریت تشدید بیماری

حتی با وجود درمان بیماری، ممکن است طی چند روز یا چند هفته علائم بیماری تشدید یابد. این امر را وخامت حاد بیماری می نامند که در صورت عدم درمان فوری ممکن است منجر به نارسایی ریوی شود. وخامت بیماری می تواند ناشی از عفونت تنفسی، آلودگی هوا و یا سایر محرک های التهاب زا باشد. علت هرچه باشد، درمان فوری سرفه پایدار، تغییر موکوس و یا سختی در تنفس اهمیت دارد.

در زمان تشدید بیماری، ممکن است تجویز بیشتر دارو (از جمله آنتی بیوتیک یا استروئیدها)، اکسیژن درمانی یا بستری در بیمارستان لازم شود. زمانی که علائم بهبود یافت، از شما خواسته می شود برای پیشگیری از عود مجدد علائم اقداماتی از جمله مصرف استروئیدهای استنشاقی یا برونکودیلاتورهای طولانی اثر، انجام واکسیناسیون سالانه آنفولانزا و نیز پرهیز از آلودگی های هوا تا حد امکان را مد نظر داشته باشید.

• دوکساپرام (Doxapram)‎
• فلوتیکازون (Fluticasone)‎
• فورمترول (Formoterol)‎
• ایپراتروپیوم+سالبوتامول (Ipratropium+Salbutamol)‎
• سالبوتامول+بکلومتازون (Salbutamol+Beclomethasone)‎
• سالمترول (Salmeterol)‎
• تئوفیلین (Theophylline)‎
• تیوتروپیوم (Tiotropium)‎
• ایپراتروپیوم+فنوترول (Ipratropium+Fenoterol)‎

اگر مبتلا به COPD هستید، گام هایی برای احساس بهتر و آهسته شدن آسیب ریوی وجود دارد:

•    تنفس خود را کنترل کنید. درباره تکنیک هایی جهت تنفس کاراتر در طول روز با پزشک یا متخصص ریه صحبت کنید. همچنین درباره پوزیشن هنگام تنفس و تکنیک های آرام شدن که می توانید در زمان کوتاهی نفس ها انجام دهید سؤال کنید.

•    راه های تنفسی خود را پاک کنید. در COPD مخاط در راه های هوایی تجمع یافته و پاک کردن آن مشکل می شود. سرفه های عمدی، نوشیدن آب کافی و استفاده از بخور می تواند کمک کننده باشد.

•    فعالیت منظم داشته باشید. در زمان مشکلات تنفسی، انجام فعالیت مشکل می شود، اما ورزش منظم می تواند استقامت و مقاومت کلی بدن را بهبود بخشیده و عضلات تنفسی را نیرومند می سازد.

•    غذاهای سالم بخورید. رژیم غذایی سالم می تواند شما را مقاوم کند. اگر وزن کمی دارید، ممکن است پزشک مکمل های غذایی را پیشنهاد کند. اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن می تواند کمک شایانی در بهبود تنفس شما به ویژه به هنگام کار و فعالیت داشته باشد.

•    از دود سیگار و آلودگی هوا بپرهیزید. علاوه بر ترک سیگار، دوری از مکان هایی که دیگران سیگار می کشند نیز اهمیت دارد. آسیب ریه می تواند در افرادی که در معرض دود سیگار هستند نیز رخ دهد. سایر انواع آلودگی های هوا نیز به ریه آسیب می رساند.

•    به طور منظم به پزشک مراجعه نمایید. برنامه های ملاقات را حتی در زمانی که مشکلی ندارید، بطور منظم پیگیری نمایید. پایش مداوم عملکرد ریه اهمیت زیادی دارد. حتماً در ماه های اولیه پاییز برای واکسیناسیون علیه آنفولانزا به منظور پیشگیری از عفونت که می تواند COPD را تشدید کند، اقدام نمایید. از پزشک خود بپرسید واکسن پنوموکوک چه زمانی لازم است.
 

حمایت و پشتیبانی:

ابتلاء به COPD می تواند زندگی را دچار چالش کند، به ویژه زمانی که تنفس مشکل می شود. شاید مجبور به ترک برخی فعالیت هایی شوید که قبلاً از آن لذت می بردید. ممکن است کنار آمدن با برخی تغییرات ایجاد شده برای اعضای خانواده و دوستانتان مشکل باشد.

شما می توانید ترس ها و احساسات خود را با اعضای خانواده، دوستان و پزشک خود در میان بگذارید. همچنین می توانید به گروه های حمایت از مبتلایان به COPD بپیوندید. در صورتی که احساس ناامیدی و افسردگی می کنید، می توانید از مشاوره یا دارو درمانی بهره بگیرید.

برخلاف برخی بیماری ها، COPD علت مشخصی دارد و مسیر پیشگیری از آن نیز واضح است. عمده ترین علت آن مربوط به استعمال سیگار و دخانیات بوده و بهترین راه پیشگیری از آن نیز عدم استعمال و یا ترک دخانیات است.

اگر مدت طولانی سیگاری بوده اید، این درمان های ساده ممکن است ساده به نظر نیاید به ویژه اگر قبلاً چندین بار ترک را امتحان کرده باشید. اما به تلاش خود ادامه دهید. پیدا کردن برنامه ترک دخانیات که بتواند شما را در ترک یاری دهد، حیاتی است. این بهترین راه برای پیشگیری از آسیب ریه است.

مواجهات شغلی با بخارات شیمیایی و گرد و غبار، عامل خطر دیگری برای COPD است. اگر با این نوع از محرک ها مواجه هستید، با کارفرمای خود درباره بهترین راه های محافظت از خود از جمله استفاده از ابزار محافظتی تنفسی صحبت کنید.